Wprowadzenie do irańskiego przemysłu motoryzacyjnego
Produkcja samochodów w Iranie stanowi jeden z najważniejszych sektorów gospodarki tego kraju, reprezentując fascynującą mieszankę tradycji, innowacji i determinacji w obliczu międzynarodowych wyzwań. Iran zajmuje obecnie pozycję dwudziestego największego producenta samochodów na świecie, a jego roczna produkcja przekracza 1,1 miliona pojazdów, co czyni go jednym z gigantów motoryzacyjnych w regionie Azji i Bliskiego Wschodu.
Historia irańskiej motoryzacji sięga lat 60. XX wieku, kiedy to pod rządami szacha Mohammada Rezy Pahlaviego rozpoczęto ambitny program rozwoju przemysłu samochodowego. Mimo że rewolucja islamska z 1979 roku oraz wojna iracko-irańska znacząco wpłynęły na rozwój branży, Iran zdołał odbudować i rozwinąć swój sektor motoryzacyjny do obecnych rozmiarów.
Dziś przemysł motoryzacyjny stanowi około 10% irańskiego PKB i zatrudnia bezpośrednio ponad 500 tysięcy osób, co odpowiada 2,3% siły roboczej kraju. Dodatkowo, branża ta wspiera dziesiątki tysięcy miejsc pracy w sektorach pokrewnych, od produkcji części przez logistykę po usługi finansowe. Ta ogromna skala działalności sprawia, że produkcja samochodów w Iranie jest drugim po przemyśle naftowym najważniejszym sektorem gospodarki.
Największe firmy motoryzacyjne w Iranie
Iran Khodro – lider rynku
Iran Khodro Industrial Group, znany pod skrótem IKCO, stanowi bezsporne serce irańskiego przemysłu motoryzacyjnego. Założony w 1962 roku jako Iran National, IKCO ewoluował przez dziesięciolecia, stając się największym producentem samochodów na Bliskim Wschodzie, w Azji Środkowej i Afryce Północnej. Słowo „khodro” w języku perskim oznacza dosłownie „samochód”, co podkreśla centralną rolę tej firmy w irańskiej motoryzacji.
IKCO zatrudnia obecnie ponad 72 tysięcy pracowników i produkuje rocznie ponad jeden milion pojazdów. Firma posiada 65% udziału w krajowym rynku motoryzacyjnym, co czyni ją niekwestionowanym liderem. W 2023 roku IKCO wyprodukował 556 tysięcy samochodów osobowych i pojazdów użytkowych, a plany na 2024 rok zakładały zwiększenie produkcji do 600 tysięcy jednostek.
Firma prowadzi działalność na sześciu kontinentach, posiadając 12 zakładów produkcyjnych na całym świecie – 6 w Iranie i 6 w kluczowych rynkach eksportowych. Główne rynki docelowe dla IKCO obejmują Rosję, Syrię, Turcję, Irak, Azerbejdżan, Ukrainę, Egipt, Algierię i Bułgarię, choć możliwości eksportowe są ograniczone do stosunkowo niewielkich wolumenów ze względu na międzynarodowe sankcje.
SAIPA – drugi gigant
SAIPA Corporation stanowi drugiego największego producenta samochodów w Iranie, odpowiadając za około 33% krajowej produkcji motoryzacyjnej. Firma ta odgrywa kluczową rolę w dywersyfikacji irańskiego rynku samochodowego, oferując alternatywę dla dominacji IKCO. SAIPA współpracuje z międzynarodowymi partnerami, w tym z francuską grupą Citroën, rozwijając własne linie produkcyjne i technologie.
W ostatnich latach SAIPA utrzymuje stabilną pozycję rynkową, mimo że jej udział w rynku nieznacznie spadł w porównaniu z poprzednimi dekadami. Firma koncentruje się na produkcji samochodów osobowych oraz lekkich pojazdów użytkowych, konkurując bezpośrednio z ofertą IKCO w większości segmentów rynku.
Pozostali gracze rynkowi
Oprócz dwóch głównych producentów, irański rynek motoryzacyjny obejmuje jedenaście mniejszych firm, które łącznie odpowiadają za zaledwie 6% krajowej produkcji. Do tej grupy należą firmy takie jak Azhitechs, Bahman Group, Rakhsh Khodro, Kerman Motors, Kish Khodro, Raniran, Traktorsazi i Shahab Khodro. Pomimo relatywnie małych udziałów rynkowych, firmy te przyczyniają się do różnorodności irańskiej oferty motoryzacyjnej, produkując specjalistyczne pojazdy, motocykle oraz komponenty dla głównych producentów.
Historia rozwoju motoryzacji w Iranie
Era przedrewolucyjna
Początki irańskiego przemysłu motoryzacyjnego sięgają lat 60. XX wieku, kiedy to w ramach programu modernizacji kraju pod rządami szaha rozpoczęto budowę pierwszych fabryk samochodowych. W tym okresie Iran osiągnął roczną produkcję do 200 tysięcy pojazdów, co stanowiło znaczące osiągnięcie dla rozwijającego się kraju.
Kluczowym modelem tej epoki był Paykan, samochód opracowany na bazie brytyjskiego Rootes Arrow, znanego głównie jako Hillman Hunter. Paykan stał się symbolem irańskiej motoryzacji, dominując na krajowych drogach przez ponad trzy dekady. Model ten reprezentował ambicje modernizacyjne Iranu oraz dążenie do uniezależnienia się od importu zagranicznych pojazdów.
Wpływ rewolucji i wojny
Rewolucja islamska z 1979 roku oraz wybuch wojny iracko-irańskiej radykalnie zmieniły krajobraz irańskiego przemysłu motoryzacyjnego. Produkcja spadła dramatycznie, a międzynarodowe sankcje ograniczyły dostęp do zaawansowanych technologii i komponentów zagranicznych. Ten trudny okres zmusił irańskich inżynierów i producentów do rozwijania własnych rozwiązań technicznych oraz poszukiwania alternatywnych źródeł zaopatrzenia.
Pomimo tych wyzwań, irański przemysł motoryzacyjny nie uległ całkowitemu załamaniu. Firmy takie jak IKCO kontynuowały produkcję, adaptując się do nowych warunków ekonomicznych i politycznych. Okres ten był czasem konsolidacji branży oraz rozwoju krajowych kompetencji inżynieryjnych.
Odrodzenie w XXI wieku
Od początku XXI wieku irański przemysł motoryzacyjny przeszedł przez spektakularny okres wzrostu. Produkcja samochodów przekroczyła milion jednostek rocznie w latach 2007-2008, co oznaczało powrót do poziomów z okresu przedrewolucyjnego. W 2009 roku Iran zajął piąte miejsce na świecie pod względem wzrostu produkcji motoryzacyjnej, ustępując jedynie Chinom, Tajwanowi, Rumunii i Indiom.
Ten dynamiczny rozwój był możliwy dzięki kombinacji czynników, w tym stabilizacji politycznej, inwestycjom w infrastrukturę przemysłową oraz nawiązaniu nowych partnerstw technologicznych. Iran stał się dwudziestym największym producentem samochodów na świecie i jednym z największych w Azji, z roczną produkcją przekraczającą 1,6 miliona pojazdów w szczytowych latach.
Współpraca z zagranicznymi koncernami
Partnerstwo z Peugeot
Współpraca między irańskimi producentami a francuską grupą PSA Peugeot Citroën stanowi jeden z najważniejszych rozdziałów w historii irańskiej motoryzacji. To partnerstwo, trwające z przerwami od lat 70. XX wieku, przyniosło Iranowi dostęp do zaawansowanych technologii europejskich oraz możliwość produkcji popularnych modeli francuskich.
IKCO produkuje na licencji różne modele Peugeot, w tym legendarne 405, które przez dziesięciolecia dominowało na irańskich drogach. Pomimo że Peugeot oficjalnie zakończył produkcję tego modelu w 1997 roku, irańska wersja jest nadal wytwarzana, co czyni Iran jedynym krajem na świecie, gdzie można kupić nowy Peugeot 405.
W 2016 roku, po zniesieniu części międzynarodowych sankcji, IKCO i Peugeot utworzyły wspólne przedsięwzięcie IKAP (Iran Khodro Automobile Peugeot), planując inwestycję 400 milionów euro w modernizację irańskich linii produkcyjnych. Projekt zakładał produkcję 200 tysięcy pojazdów rocznie, w tym modeli Peugeot 208, 2008 i 301.
Wyzwania sankcji międzynarodowych
Powrót amerykańskich sankcji w 2018 roku pod administracją Donalda Trumpa dramatycznie wpłynął na współpracę międzynarodową w irańskim przemyśle motoryzacyjnym. Peugeot, Citroën i Renault zostały zmuszone do wycofania się z irańskiego rynku, obawiając się wtórnych sankcji amerykańskich.
Ta sytuacja zmusiła irańskich producentów do rewizji strategii rozwoju. IKCO zdecydował się na kontynuację produkcji modeli Peugeot, ale przy wykorzystaniu krajowych dostawców i własnych rozwiązań technicznych. W 2019 roku firma rozpoczęła produkcję Peugeot 301 bez wykorzystania francuskich komponentów, osiągając 60% krajowej zawartości, z planami zwiększenia tego wskaźnika do 85%.
Nowe partnerstwa technologiczne
W odpowiedzi na ograniczenia sankcyjne irańscy producenci intensywnie poszukują nowych partnerów technologicznych. W 2017 roku IKCO podpisał kontrakt o wartości 70 milionów euro z włoską firmą projektową Pininfarina na rozwój czterech nowych modeli oraz stworzenie modularnej platformy motoryzacyjnej.
Irańscy producenci nawiązują również współpracę z azjatyckimi partnerami, w tym z japońską Suzuki oraz chińskimi firmami motoryzacyjnymi. Te nowe sojusze mają na celu dywersyfikację źródeł technologii oraz zmniejszenie zależności od europejskich dostawców.
Kluczowe modele irańskiej motoryzacji
Samand – narodowy samochód Iranu
IKCO Samand zajmuje szczególne miejsce w irańskiej motoryzacji jako „narodowy samochód” kraju, zastępując legendarny Paykan w 2005 roku. Opracowany przez irańskich inżynierów na platformie Peugeot 405, Samand reprezentuje dumę krajowego przemysłu motoryzacyjnego oraz dążenie do technologicznej niezależności.
Samand wykorzystuje mieszankę technologii irańskich i zagranicznych. IKCO produkuje krajowo 80% komponentów tego modelu, w tym opracowany przez irańskich inżynierów silnik EF7. Dla rynków eksportowych oraz części sprzedaży krajowej wykorzystywany jest francuski silnik Peugeot TU5JP4, znany ze swojej niezawodności i niskiego zużycia paliwa.
Model ten był produkowany nie tylko w Iranie, ale również w fabrykach partnerskich w Białorusi, Azerbejdżanie, Wenezueli i Syrii, co świadczy o jego międzynarodowym potencjale. Samand stał się symbolem irańskich aspiracji eksportowych oraz dowodu na zdolność krajowego przemysłu do tworzenia konkurencyjnych produktów.
Peugeot Pars – ewolucja klasyki
Peugeot Pars stanowi kolejny przykład irańskiej adaptacji europejskich technologii. Oparty na sprawdzonej platformie Peugeot 405, model ten przeszedł przez liczne modernizacje i ulepszenia, dostosowywane do specyficznych potrzeb irańskiego rynku.
Pars oferuje różne warianty silnikowe, od podstawowych jednostek 1.8-litra po zaawansowane 16-zaworowe motory o mocy 109 koni mechanicznych. Model ten charakteryzuje się dobrym stosunkiem jakości do ceny oraz łatwością serwisowania, co czyni go popularnym wyborem irańskich kierowców.
W 2023 roku Pars otrzymał lifting, obejmujący nowy przedni zderzak zapożyczony z modelu IKCO Arisun oraz system świateł dziennych LED. Te modernizacje mają na celu utrzymanie konkurencyjności modelu w obliczu rosnących oczekiwań konsumentów.
Paykan – legenda irańskich dróg
Chociaż produkcja Paykana została oficjalnie zakończona w 2005 roku, model ten pozostaje ikoną irańskiej motoryzacji. Przez ponad trzy dekady Paykan dominował na krajowych drogach, stając się synonimem irańskiego transportu osobistego.
Oparty na brytyjskim Hillman Hunter, Paykan był produkowany w Iran przez niemal 30 lat po zakończeniu produkcji oryginalnego modelu w Wielkiej Brytanii. Wersja pickup tego pojazdu była produkowana aż do 2015 roku, co świadczy o trwałości konstrukcji oraz przywiązaniu irańskich kierowców do tego modelu.
Paykan reprezentuje ważny rozdział w historii irańskiej motoryzacji, pokazując jak kraj może z powodzeniem adaptować zagraniczne technologie do własnych potrzeb oraz rozwijać krajową bazę produkcyjną.
Technologie i innowacje
Rozwój krajowych silników
Jednym z najważniejszych osiągnięć irańskiego przemysłu motoryzacyjnego jest rozwój własnych technologii silnikowych. IKCO we współpracy z niemiecką firmą F.E.V rozpoczęło w 2007 roku projekt opracowania nowej generacji silników oznaczonych symbolem EF.
Pierwszy silnik z tej rodziny, EF7, został zaprezentowany publicznie w 2008 roku i początkowo zasilał model Samand LX. Jednostka ta reprezentuje znaczący postęp w irańskiej inżynierii motoryzacyjnej, oferując lepszą wydajność paliwową oraz niższe emisje w porównaniu z wcześniejszymi konstrukcjami.
W 2009 roku IKCO wprowadził turbodoładowaną wersję silnika EF7, planowaną do instalacji w modelu Soren ELX. Równolegle rozwijane były inne warianty, w tym jednostki EF4 oraz diesel EFD, które przeszły przez intensywne testy przed wdrożeniem do produkcji seryjnej.
Innowacje w zakresie paliw alternatywnych
Iran od lat jest pionierem w dziedzinie pojazdów zasilanych sprężonym gazem ziemnym (CNG). Kraj ten wykorzystuje swoje bogate zasoby gazu ziemnego do rozwoju ekologicznych rozwiązań transportowych, oferując dwupaliwowe wersje większości krajowych modeli samochodowych.
Model Samand Soren oferuje zaawansowany system dwupaliwowy CNG/benzyna, opracowany przez irańskich inżynierów. System ten pozwala kierowcom na płynne przełączanie między rodzajami paliwa, oferując ekonomiczne i ekologiczne rozwiązanie transportowe.
W 2009 roku Iran przyszedł światowej uwadze, produkując jeden z najmocniejszych samochodów osobowych zasilanych gazem ziemnym – Samand Soren ELX o prędkości maksymalnej 135 mil na godzinę. Kraj eksperymentował również z prototypami pojazdów elektrycznych oraz infrastrukturą szybkiego ładowania, wyprzedzając pod tym względem wiele rozwiniętych krajów.
Nowoczesne standardy emisji
Irański przemysł motoryzacyjny dąży do spełnienia międzynarodowych standardów emisji spalin. W 2009 roku IKCO zaprezentował krajowy silnik diesla spełniający normy Euro 5, wyposażony w filtr cząstek stałych (DPF) oraz system recyrkulacji gazów wydechowych (EGR).
Ten silnik charakteryzuje się zużyciem paliwa na poziomie 5 litrów na 100 kilometrów w cyklu mieszanym, co stawia go w rzędzie najoszczędniejszych jednostek napędowych swojej klasy. Rozwój takich technologii pokazuje determinację irańskiego przemysłu w dążeniu do ekologicznych rozwiązań transportowych.
Wyzwania i perspektywy rozwoju
Wpływ sankcji międzynarodowych
Międzynarodowe sankcje stanowią największe wyzwanie dla irańskiego przemysłu motoryzacyjnego. Ograniczenia te utrudniają dostęp do zaawansowanych technologii, komponentów wysokiej jakości oraz materiałów niezbędnych do produkcji nowoczesnych pojazdów.
Sankcje wpływają również na możliwości eksportowe irańskich producentów, ograniczając dostęp do międzynarodowych rynków finansowych oraz systemów płatniczych. W 2013 roku produkcja samochodów w Iranie spadła dramatycznie do poziomu poniżej 750 tysięcy pojazdów, głównie z powodu zaostrzenia sankcji międzynarodowych.
Mimo tych wyzwań, irański przemysł wykazuje znaczną odporność. Producenci rozwijają krajowe łańcuchy dostaw, inwestują w badania i rozwój oraz poszukują alternatywnych partnerów technologicznych. Ta zdolność adaptacji pozwala branży na utrzymanie produkcji nawet w najtrudniejszych warunkach.
Modernizacja infrastruktury
Irański przemysł motoryzacyjny wymaga znacznych inwestycji w modernizację infrastruktury produkcyjnej. Wiele fabryk korzysta z przestarzałych technologii, co wpływa na wydajność oraz jakość produkowanych pojazdów.
Rząd irański wprowadził programy wspierania modernizacji przemysłu, oferując subsydia oraz ułatwienia podatkowe dla firm inwestujących w nowoczesne technologie. Te inicjatywy mają na celu zwiększenie konkurencyjności irańskich produktów na rynkach międzynarodowych.
Szczególny nacisk kładziony jest na rozwój zdolności produkcyjnych w zakresie pojazdów elektrycznych oraz hybrydowych. Iran zidentyfikował złoża litu szacowane na 8,5 miliona ton metrycznych, co może być drugim największym rezerwy tego pierwiastka na świecie, otwierając możliwości rozwoju przemysłu baterii dla pojazdów elektrycznych.
Perspektywy eksportowe
Pomimo ograniczeń sankcyjnych, Iran utrzymuje ambicje eksportowe w sektorze motoryzacyjnym. W 2007 roku wartość eksportu samochodów sięgnęła 500 milionów dolarów, a do marca 2009 roku wzrosła do 1 miliarda dolarów.
Główne rynki eksportowe obejmują kraje sąsiednie oraz regionalne, w tym Irak, Azerbejdżan, Armenię, Uzbekistan, Turkmenistan, Syrię i Afganistan. Te rynki oferują znaczny potencjał wzrostu, szczególnie w segmencie niedrogich samochodów osobowych oraz pojazdów użytkowych.
IKCO planuje zwiększenie udziału eksportu do 16% całkowitej produkcji do 2014 roku, co oznaczałoby eksport około 75 tysięcy pojazdów rocznie. Realizacja tych planów zależy jednak od poprawy stosunków międzynarodowych oraz zniesienia części sankcji gospodarczych.
Wpływ na gospodarkę kraju
Zatrudnienie i łańcuch dostaw
Przemysł motoryzacyjny w Iranie stanowi istotny generator miejsc pracy, zatrudniając bezpośrednio około 500 tysięcy osób. Dodatkowo, branża wspiera dziesiątki tysięcy miejsc pracy w sektorach pokrewnych, w tym w przemyśle części samochodowych, który składa się z około 1200 firm operujących w 15 tysiącach zakładów produkcyjnych.
Sektor części samochodowych dzieli się na dwie główne kategorie: dostawców oryginalnego wyposażenia (OEM), którzy produkują komponenty dla producentów samochodów, oraz producentów części zamiennych (AMPM), którzy wytwarzają elementy do napraw i modernizacji pojazdów. Ten rozbudowany ekosystem przemysłowy stanowi fundament irańskiej motoryzacji.
Irańskie części samochodowe są eksportowane do 39 krajów, co pokazuje międzynarodową konkurencyjność tego sektora. Pomimo sankcji, irańscy dostawcy części zdołali utrzymać obecność na rynkach regionalnych oraz rozwijać nowe kanały dystrybucji.
Znaczenie makroekonomiczne
Przemysł motoryzacyjny odpowiada za około 10% irańskiego PKB, co czyni go jednym z najważniejszych sektorów gospodarki po przemyśle naftowym i gazowym. Ta znacząca pozycja oznacza, że kondycja branży motoryzacyjnej ma bezpośredni wpływ na ogólną sytuację ekonomiczną kraju.
Udział produkcji irańskiej w globalnym rynku motoryzacyjnym wynosi około 1,7%, co może wydawać się skromne, ale reprezentuje znaczące osiągnięcie dla kraju funkcjonującego pod presją sankcji międzynarodowych. Według raportu Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Samochodów (ACEA), irańscy producenci odpowiadali za 1,3% globalnej produkcji samochodów w 2023 roku.
Iran posiada flotę około 14 milionów pojazdów, z czego połowa wymaga modernizacji lub wymiany. Ta sytuacja stwarza znaczny popyt krajowy na nowe pojazdy, szacowany na około 1,5 miliona jednostek rocznie, który nie może być w pełni zaspokojony przez lokalnych producentów.
Przyszłość irańskiej motoryzacji
Transformacja w kierunku elektromobilności
Iran planuje znaczące inwestycje w rozwój pojazdów elektrycznych, wykorzystując swoje potencjalne rezerwy litu oraz rosnące doświadczenie w technologiach alternatywnych. W październiku 2023 roku wiceminister przemysłu ogłosił plany współpracy z krajowymi firmami technologicznymi w celu opracowania i produkcji elektryków irańskiego projektu do 2025 roku.
Odkrycie złóż litu o szacowanej wartości 8,5 miliona ton metrycznych może pozycjonować Iran jako drugiego największego posiadacza rezerw tego kluczowego pierwiastka na świecie. To strategiczne odkrycie może rewolucjonizować irański przemysł motoryzacyjny, umożliwiając produkcję niedrogich baterii dla pojazdów elektrycznych.
Rząd wprowadza zachęty finansowe dla producentów i konsumentów pojazdów elektrycznych, w tym subsydia oraz ułatwienia podatkowe. Te działania mają na celu przyspieszenie transformacji energetycznej transportu oraz zmniejszenie zależności od paliw kopalnych w transporcie miejskim.
Projekcje wzrostu branży
Analitycy prognozują dynamiczny wzrost irańskiego rynku motoryzacyjnego w nadchodzących latach. Wartość branży, szacowana na 37,96 miliarda dolarów w 2025 roku, ma wzrosnąć przy średniej rocznej stopie wzrostu (CAGR) wynoszącej 9,57% w latach 2025-2033, osiągając wartość około 65,69 miliarda dolarów do 2030 roku.
Ten optymistyczny scenariusz opiera się na kilku kluczowych czynnikach, w tym rosnących dochodach ludności, młodej strukturze demograficznej kraju oraz rządowych inicjatywach infrastrukturalnych. Dodatkowo, stosunkowo niska penetracja pojazdów w porównaniu z krajami sąsiednimi wskazuje na znaczny potencjał wzrostu.
Samochody osobowe mają pozostać dominującym segmentem irańskiego rynku motoryzacyjnego przez cały okres prognozy, choć oczekuje się również wzrostu popularności motocykli oraz lekkich pojazdów użytkowych. Produkcja motocykli już teraz przekracza 600 tysięcy jednostek rocznie, wykazując 28% wzrost rok do roku.
Wyzwania i możliwości
Mimo optymistycznych prognoz, irański przemysł motoryzacyjny stoi przed znaczącymi wyzwaniami. Sankcje międzynarodowe nadal ograniczają dostęp do zaawansowanych technologii oraz komponenty wysokiej jakości. Dodatkowo, fluktuacje kursowe oraz inflacja przekraczająca 30% wpływają na dostępność cenową pojazdów dla irańskich konsumentów.
Niemniej jednak, ogromny potencjał rynku krajowego oraz strategiczne położenie geograficzne Iranu tworzą znaczące możliwości długoterminowego wzrostu. Kraj może służyć jako regionalny hub motoryzacyjny, obsługujący rynki Azji Środkowej, Kaukazu oraz części Bliskiego Wschodu.
Sukces irańskiej motoryzacji będzie zależał od zdolności branży do kontynuowania innowacji, rozwijania krajowych technologii oraz budowania międzynarodowych partnerstw mimo ograniczeń politycznych. Historia pokazuje, że irański przemysł motoryzacyjny posiada znaczną odporność oraz zdolność adaptacji, co daje podstawy do optymizmu co do jego przyszłego rozwoju.
Podsumowanie
Produkcja samochodów w Iranie reprezentuje fascynującą historię determinacji, innowacji oraz adaptacji w obliczu międzynarodowych wyzwań. Od skromnych początków w latach 60. XX wieku po obecną pozycję jednego z największych producentów motoryzacyjnych w Azji, Iran udowodnił swoją zdolność do budowania konkurencyjnego przemysłu samochodowego.
Krajowe firmy takie jak IKCO i SAIPA zdołały nie tylko przetrwać trudne okresy sankcji i konfliktów, ale również rozwinąć własne technologie oraz zbudować silną pozycję na rynkach regionalnych. Modele takie jak Samand czy kontynuacja produkcji Peugeot 405 pokazują unikalną zdolność irańskiego przemysłu do łączenia technologii zagranicznych z krajowym know-how.
Przyszłość irańskiej motoryzacji jawi się obiecująco, szczególnie w kontekście planowanej transformacji w kierunku elektromobilności oraz wykorzystania krajowych zasobów litu. Przy odpowiednim wsparciu rządowym oraz kontynuacji inwestycji w badania i rozwój, Iran ma szansę umocnić swoją pozycję jako regionalny lider motoryzacyjny oraz rozszerzyć swoją obecność na rynkach międzynarodowych.
